Շատ մարդիկ ավելորդ քաշի դեմ պայքարում փորձում են ամենատարբեր դիետաները․ խիստ սահմանափակումներ, կարճաժամկետ արդյունքներ, իսկ հետո կրկին քաշի ավելացում։ Սակայն ավելորդ քաշի և ճարպակալման պատճառները շատ ավելի բարդ են, քան պարզապես սննդակարգը։
Դիետաները ինչու՞ չեն աշխատում
Դիետաները հաճախ տալիս են ժամանակավոր արդյունք, բայց չեն լուծում բուն խնդիրը․
- Կարճաժամկետ արդյունք – շատ դիետաներ նախատեսված են արագ նիհարելու համար, ոչ թե առողջ քաշի վերահսկման։
- Մետաբոլիզմի դանդաղեցում – երկարատև կալորիական սահմանափակման դեպքում օրգանիզմը սկսում է «խնայել» էներգիան, և նյութափոխանակությունը դանդաղում է։
- Յո-յո էֆեկտ – դիետան ավարտելուց հետո քաշը սովորաբար կրկին ավելանում է, երբեմն նույնիսկ ավելին, քան սկզբում։
Ավելորդ քաշի իրական պատճառները
Ավելորդ քաշի առաջացման պատճառները բազմազան են․
- Հորմոնալ խանգարումներ – վահանաձև գեղձի հիվանդություններ, ինսուլինային ռեզիստենտություն, բարձր կորտիզոլ։
- Մետաբոլիկ խնդիրներ – բարձր արյան շաքար, խոլեստերին, տրիգլիցերիդներ։
- Լեպտինային ռեզիստենտություն – լեպտինը հագեցվածության հորմոնն է, որը ուղեղին ազդանշան է տալիս դադարեցնել ուտելը։ Ավելորդ քաշ ունեցող շատ մարդկանց մոտ ուղեղը դադարում է արձագանքել լեպտինին, և մարդը շարունակում է ուտել, նույնիսկ բավարար էներգիա ստանալուց հետո։
- Վիտամինների և միկրոէլեմենտների պակաս – վիտամին D, մագնեզիում, ցինկ, երկաթ, B խմբի վիտամիններ։ Նրանց դեֆիցիտը կարող է դանդաղեցնել նյութափոխանակությունը և նպաստել քաշի ավելացմանը։
- Սթրես և անբավարար քուն – խանգարում են հորմոնալ հավասարակշռությանը և մեծացնում ախորժակը։
- Ժառանգական գործոններ – գենետիկ նախատրամադրվածությունը նույնպես կարող է դեր խաղալ։
Ինչու՞ է կարևոր լաբորատոր հետազոտությունը
Ավելորդ քաշի և ճարպակալման պատճառները հասկանալու համար անհրաժեշտ է անցնել համալիր լաբորատոր հետազոտություններ․
- Վահանաձև գեղձի հորմոններ (TSH, Free T4)
- Ինսուլին և գլյուկոզա
- Լիպիդային պրոֆիլ (խոլեստերին, HDL, LDL, տրիգլիցերիդներ)
- Վիտամին D, մագնեզիում
- Լեպտին – ավելորդ քաշի և ախորժակի կարգավորման հիմնական հորմոններից մեկը
Այս հետազոտությունները թույլ են տալիս բացահայտել ավելորդ քաշի իրական պատճառները և ընտրել ճիշտ բուժման կամ սննդակարգի ռազմավարություն։
Եզրակացություն
Ավելորդ քաշի դեմ պայքարը միայն դիետաներով արդյունավետ չէ։ Ճիշտ մոտեցումը սկսվում է մետաբոլիկ և հորմոնալ պատճառների բացահայտումից, ինչը հնարավոր է միայն լաբորատոր հետազոտությունների միջոցով։
